Η παραγωγή καφέ στην Κόστα Ρίκα ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν – μετά την ανεξαρτητοποίηση από την Ισπανία το 1821 – η κυβέρνηση μοίρασε δωρεάν σπόρους ώστε να ενθαρρύνει την παραγωγή. Σύμφωνα με τα στοιχεία, εκείνη την περίοδο στην Κόστα Ρίκα υπήρχαν 17.000 δέντρα.
Ο ρόλος των κυβερνήσεων
Βλέπουμε ότι οι κυβερνήσεις της χώρας, από εκείνο το χρονικό σημείο υποστήριζαν και υποστηρίζουν πάντα την παραγωγή και το εμπόριο του καφέ με απόφασιστικότητα και σταθερότητα. Το 1825 ξεκίνησαν με μεγάλες φοροαπαλλαγές, ενώ το 1831 έδωσαν τη δυνατότητα ιδιοκτησίας γης σε όποιον καλλιεργούσε καφέ για 5 συνεχόμενα χρόνια. Οι εξαγωγές ξεκίνησαν δειλά δειλά το 1843 αλλά οι γερές οικονομικές βάσεις μπήκαν με τη δημιουργία της Αγγλο- Κοσταρικανής Τράπεζας το 1863, η οποία έβαλε τα οικονομικά θεμέλια για τη δυναμική ανάπτυξη του κλάδου. Ακόμη από τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης του κλάδου, οι κυβερνήσεις εστίαζαν στην προστασία των μικρών παραγωγών ενάντια στην εκμετάλλευση από εμπόρους που αγόραζαν φθηνά και μεταπωλούσαν σε πολύ υψηλότερες τιμές. Το 1948 ιδρύθηκε ένα όργανο για την προστασία και την ανάπτυξη του καφέ το οποίο αργότερα έγινε το Ινστιτούτο του καφέ της Κόστα Ρίκα (ICAFE) και το οποίο παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για τον κλάδο καθώς έχει στην κατοχή του πειραματικές φάρμες καφέ και προωθεί την ποιότητα του καφέ της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενδεικτικό της υποστήριξης από την κυβέρνηση είναι το γεγονός πως το Ινστιτούτο χρηματοδοτείται από φόρο της τάξης του 1,5% από όλες τις εξαγωγές καφέ της χώρας.
Ο καφές για την Κόστα Ρίκα
Για μια περίοδο 50 ετών, το μόνο αγαθό που εξήγαγε η Κόστα Ρίκα ήταν ο καφές και εκεί στηρίχθηκε η δημιουργία σημαντικότατων υποδομών για τη χώρα. Κατασκευάστηκαν οι πρώτοι σιδηρόδρομοι που έδωσαν πρόσβαση στον Ατλαντικό ωκεανό και συνεπώς διευκόλυναν το εμπόριο και τις εξαγωγές, δημιουργήθηκε το νοσοκομείο San Juan de Dios, το πρώτο ταχυδρομείο και το πρώτο κυβερνητικό τυπογραφείο. Επιπλέον, στον καφέ στηρίχθηκε και η ανάπτυξη της καλλιτεχνικής κουλτούρας με τη δημιουργία του Εθνικού Θεάτρου, των πρώτων βιβλιοθηκών και την ίδρυση του Πανεπιστημίου Santo Tomas.
Οι υποδομές της χώρας έπαιζαν πάντα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση καλών τιμών πώλησης του καφέ της στην παγκόσμια αγορά. Η washed process πρωτοεφαρμόστηκε το 1830 και έως το 1905 υπήρχαν 200 μύλοι που την ακολουθούσαν. Ο washed καφές επιτύγχανε υψηλότερες τιμές και προσέδιδε στη φήμη του ποιοτικού προϊόντος.
Η ανάπτυξη της παραγωγής του καφέ στην Κόστα Ρίκα ήταν συνεχής έως ότου έφτασε στα γεωγραφικά της όρια, καθώς ενώ υπήρχε συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός και ανάλογο ενδιαφέρον για καλλιέργεια, δεν είναι όλα τα εδάφη της χώρας κατάλληλα για αυτό το σκοπό. Αυτός ο περιορισμός συνεχίζει να διαμορφώνει την παραγωγή του καφέ στη χώρα έως και σήμερα.
Καφές και τουρισμός
Η Κόστα Ρίκα είναι η πιο ανεπτυγμένη και ασφαλής χώρα της Κεντρικής Αμερικής και αποτελεί ένα απίστευτα δημοφιλή τουριστικό προορισμό, κυρίως από τη Βόρεια Αμερική. Ο τουρισμός έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, που έχει καταφέρει να πάρει από τον καφέ την πρώτη θέση που κατείχε ως πηγή εισοδήματος. Ο τουρισμός έχει σε μεγάλο βαθμό ‘συμπεριλάβει’ τον καφέ, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε μεγάλο αριθμό τουριστών να γνωρίσουν από κοντά τη διαδικασία επεξεργασίας του καφέ, έστω κι αν αυτό αφορά μεγαλύτερες φαρμές περισσότερο αντί για μικρότερες με πιο ενδιαφέρουσες ποικιλίες.
Ιχνηλασιμότητα και Προφίλ Γεύσης
Η κτήση γης είναι πλέον εξαιρετικά διαδεδομένη, με το 90% να ανήκει σε μικρές έως και μεσαίες φάρμες, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να βρει κανείς καφέδες που να προέρχονται από συγκεκριμένες φάρμες ή περιοχές.
Ο καφές της Κόστα Ρίκα έχει συνήθως πολύ καθαρή και γλυκιά γεύση αλλά και ελαφρύ σώμα. Οι πολλές μικρές φάρμες όμως πλέον παράγουν μεγαλύτερη ποικιλία και φάσμα γεύσεων.
Άλλα στοιχεία
- Πληθυσμός: 4.586.000 εκατομμύρια
- Σακιά 60 κιλών-2012: 1.396.000
Περιοχές καλλιέργειας του καφέ
VALLEY CENTRAL
Εδώ βρίσκεται το San Jose, η πρωτεύουσα της Κόστα Ρίκα και είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της χώρας και η πιο παλιά από άποψη παραγωγής καφέ. Είναι χωρισμένη σε τρεις υποπεριοχές το San Jose, τη Heredia και την Alajuela και υπάρχουν τρία μεγάλα ηφαίστεια που επηρεάζουν την τοπογραφία και ασφαλώς και το χώμα: τα Irazu, Barva και Poas.
Υψόμετρο: 900-1.600 μέτρα
Συγκομιδή: Νοέμβριο – Μάρτιο
OCCIDENTAL VALLEY
Οι πρώτοι αγρότες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στη διάρκεια του 19ου αιώνα και έφεραν μαζί τους σπόρους καφέ. Χωρίζεται σε έξι υποπεριοχές γύρω από τις πόλεις San Ramon, Palmares, Naranjo, Grecia, Sarchi και Atenas (πολλή Ελλάδα βλέπω παιδιά) και η πόλη Sarchi δανείζει το όνομα της σε μια συγκεκριμένη ποικιλία, τη Villa Sarchi. Τα υψηλά υψόμετρα χαρίζουν εκπληκτικές ποικιλίες από όλα τα σημεία της West Valley.
Υψόμετρο: 700-1.600 μέτρα
Συγκομιδή: Οκτώβρη – Φεβρουάριο
TARRAZU
Η Tarrazu έχει μια μακρά φήμη για την ποιότητα των καφέδων της και για πολλά χρόνια ο καφές της θα μπορούσε να θεωρείται πολύ υψηλού βαθμού σε ποιότητα. Περιέργως θα πω καθώς ο καφές συλλεγόταν από μικρότερες φαρμές και συγκεντρωνόταν σε μεγάλες παρτίδες. Τέτοια ήταν η φήμη του δε, που πολλές φορές καφέδες από άλλες περιοχές προωθείτο ως Tarrazu για να ανεβάζει την αξία του. Εδώ βρίσκονται οι ψηλότερες σε υψόμετρο φάρμες της Κόστα Ρίκα και όπως και άλλες περιοχές, ευννοείται από την ιδιαίτερα ξηρά περίοδο κατά τη διάρκεια της συγκομιδής.
Υψόμετρο: 1.200-1.900 μέτρα
Συγκομιδή: Νοέμβριο – Μάρτιο
TRES RIOS
Το Tres Rios στα ανατολικά Jan Jose ευννοείται από την ύπαρξη του ηφαιστείου Irazu. Παλαιότερα θεωρείτο απόμακρυσμένη περιοχή όμως το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει πλέον είναι η αστικοποίηση καθώς η παραγωγή μειώνεται συνεχώς επειδή η γη πωλείται για την ανάπτυξη κατοικιών.
Υψόμετρο: 1.200-1.650 μέτρα
Συγκομιδή: Νοέμβριο – Μάρτιο
OROSI
Άλλη μια περιοχή ανατολικά του Jan Jose με εμπειρία στην παραγωγή καφέ πάνω από ένα αιώνα. Υπάρχουν τρεις υποσχόμενες υποπεριοχές, οι Orosi, Cachi και Paraiso.
Υψόμετρο: 1.000-1.400 μέτρα
Συγκομιδή: Αύγουστο – Φεβρουάριο
BRUNCA
Η Brunca είναι χωρισμένη σε δύο καντόνια: το Coto Brus που συνορεύει με τον Panama και το Perez Zeledon. Από τα δύο, το Coto Brus εξαρτάται περισσότερο από τον καφέ ως δομικό στοιχείο της οικονομίας του. Μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο έφτασαν εδώ Ιταλοί άποικοι και μαζί με τους Κοστορικάνους ξεκίνησαν την καλλιέργεια καφέ.
Στο Perez Zeledon ο καφές καλλιεργήθηκε αρχικά από απόίκους από το Central Valley προς το τέλος του 19ου αιώνα. Μεγάλο ποσοστό του καφέ ανήκει στις ποικιλίες Caturra ή Catuai.
Υψόμετρο: 600-1.700 μέτρα
Συγκομιδή: Αύγουστο – Φεβρουάριο
TURRIALBA
Η συγκομιδή στην Turrialba γίνεται νωρίτερα από όλα τα άλλα μέρη της Κόστα Ρίκα λόγω του καιρού και συγκεκριμένα της βροχόπτωσης. Δεν έχει τόσο συγκεκριμένες ξηρές και βροχερές περιόδους και δεν είναι ασυνήθιστο να δει κανείς πολλαπλές ανθοφορίες στη διάρκεια του έτους. Προφανώς ο καιρός απότελεί πρόκληση για την καλλιέργεια και είναι σπάνιο να βρεις καφέ υψηλής ποιότητας στην περιοχή.
Υψόμετρο: 500-1.400 μέτρα
Συγκομιδή: Ιούλιο – Μάρτιο
GUANACASTE
Αυτή η δυτική περιοχή είναι μεγάλη αλλά υπάρχουν σχετικά μικρά σημεία της στα οποία καλλιεργείται καφές. Οικονομικά βασίζεται περισσότερο στο βοδινό και το ρύζι, παρά στον καφέ. Παρόλα αυτά υπάρχει μια σημαντική σε μέγεθος παραγωγή που όμως το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργείται σε χαμηλά υψόμετρα κάνοντας πιο δύσκολη την εύρεση ιδιαίτερων καφέδων.
Υψόμετρο: 600-1.300 μέτρα
Συγκομιδή: Ιούλιο – Φεβρουάριο